Personeel en Organisatie (bedrijfsvoering) (5)
Het betreft specifieke risico’s zoals wachtgeld en pensioenen van politieke ambtsdragers, ontslag (bijvoorbeeld van werk naar werktrajecten) en WW- en ZW-uitkeringen van medewerkers. Voor genoemde risico's hebben wij een inschatting gemaakt van € 1.336.000 (8,5% van de totale personeels- en bestuurskosten uit de begroting).
In 2024 hebben zich geen noemenswaardige risico's voorgedaan.
Boven formatief/formatie-uitbreiding met tijdelijke dekking (6)
Met de vaststelling van de Begroting 2023 heeft de raad besloten tot uitbreiding van de gemeentelijke formatie. Voor een deel was die uitbreiding structureel opgenomen, voor een deel was die tijdelijk voor een periode van drie jaar. De reden voor die tijdelijke uitbreiding was dat toen nog niet duidelijk was of die benodigde extra inzet blijvend nodig zou zijn. In de voorliggende begroting voorzien we een risico dat de werkzaamheden waarvoor de tijdelijke formatie-inzet is opgenomen, ook na 2025 nog bestaan. Het wegvallen van de dekking voor die werkzaamheden, zou betekenen dat die werkzaamheden moeten stoppen of dat er herprioriteringen moeten plaatsvinden. In 2024 onderzoeken we hoe groot die kans is en wat er verder nodig is. Voor nu hebben we een bedrag van € 350.000 opgenomen als risicoreservering om dit risico waar nodig op te vangen.
Het risico heeft zich in 2024 niet voorgedaan.
Cybersecurity incident (7)
Er kunnen risico’s voordoen rond informatieveiligheid, privacy en hardware. De gemeente heeft geen verzekering voor dit risico. Gebeurtenissen kunnen leiden tot financiële en juridische schade en imagoschade. Om deze risico’s zoveel mogelijk te beperken zijn diverse beheersmaatregelen getroffen op het terrein van informatiebeveiliging. Denk aan penetratietesten, het stimuleren van de bewustwording van medewerkers door voorlichting en training, back-up, uitwijkfaciliteiten en verzekeringen. Daarom is een risicoschatting gemaakt. Deze kwam in de begroting 2023 uit op € 225.000 uitgaande van een financieel risico van € 2.250.000 per cybersecurity incident, ramp of crisis met een kans van 10% (1x per 10 jaar). Deze risico-inschatting komt overeen met 1,5% van de totale personeels- en bestuurskosten uit de begroting.
In 2024 waren er op het gebied van Cybersecurity geen noemenswaardige gebeurtenissen.
Ontwikkeling gemeentefonds (8)
De uitkeringen uit het Gemeentefonds zijn aan schommelingen onderhevig. Dit komt doordat de definitieve uitkering aan de gemeenten beïnvloed wordt door de rijksuitgaven ten opzichte van de begroting. Om deze schommelingen op te vangen, is een risicobedrag van € 452.000 opgenomen (1% van de algemene uitkering).
In 2024 heeft dit opgenomen risico niet voorgedaan. Het beschreven risico heeft zich in positieve zin wel voorgedaan doordat de decembercirculaire wederom positief uitvalt op een moment dat de begroting hier niet meer op kan worden bijgesteld. Dit is de afgelopen jaren vaker gebeurd. De afwijking hieromtrent worden dan ook in deze jaarstukken bij de 3e W-vraag (Wat heeft het gekost?) toegelicht op de desbetreffende programma’s.
Voor de komende jaren is uiteraard bekend dat voor 2026 sprake is van een ravijnjaar dat veroorzaakt wordt door een forse daling van de algemene uitkering. Deze verlaging is verwerkt in de hoogte van de algemene uitkering.
Tekort stelpost loon- en prijscompensatie (9)
De inflatie in Nederland ligt al enige tijd op een hoog niveau en heeft zich inmiddels verbreed tot bijna alle sectoren van de economie. Dit werkt ook door in de budgetten van de begroting van onze gemeente. Niet alleen rechtstreeks via een stijging van de inkoopprijzen van bijvoorbeeld energie en de inkoop van werken en diensten, maar ook indirect als gevolg van de opwaartse druk op de loonontwikkeling. Daarnaast kent de cao gemeenten vanwege de hoge inflaties ook een forse looneis.
Bij de begroting 2024 is rekening gehouden met een noodzakelijke ophoging van de stelposten prijs- en loonstijging 2024 om deze extra lasten op te vangen. Gebleken is dat deze stelposten voldoende van omvang waren. Het Risico voor een tekort op de stelpost loon- en prijsstijging heeft zich daarom niet voorgedaan in 2024.
Crisisbeheersing en rampenbestrijding (10)
In de gemeente kunnen zich allerlei crises en rampen voordoen. Denk bijvoorbeeld aan alle vormen van natuurgeweld en explosies of branden met gevaarlijke stoffen. Belangrijke transportaders zoals de Betuweroute, Rijn, Waal en de A15 zorgen voor extra risico's. Als voorbeelden van crises worden de hoge waterstanden in 1995 en de wateroverlast in de kern van Opheusden in 2014 genoemd. Als zich een crisis voordoet, kan de gemeente te maken krijgen met (hoge) beheerskosten. Daarom is een risicoschatting gemaakt, die uitkomt op € 100.000 uitgaande van een financieel risico van € 500.000 per ramp of crisis met een kans van 20% (1x in de 5 jaar).
Beheersmaatregelen zijn onder andere:
- actueel houden van de regionale en lokale rampen– en incidentbestrijdingsplannen;
- oefenen van rampenscenario’s met de medewerkers, die een rol hebben in de lokale crisisorganisatie;
- in- en uitvoeren van het Regionaal Crisisplan.
In 2024 kwamen op het gebied van crisisbeheersing en rampenbestrijding geen ontwikkelingen voor die impact hebben op onze financiële huishouding.
De beheersing van de opvang van vluchtelingen had over het jaar 2024 impact op de crisisbeheersing en rampenbestrijding. Maar ook op de gemeenten en hun bevolking. Tot nu toe zijn wij gecompenseerd voor de extra maatregelen en kosten op het gebied van de opvang van vluchtelingen in voldoende mate door het Rijk en mede-overheden.
Renteontwikkeling (11)
De rente is de afgelopen periode gestegen. Voor de fluctuatie van rentestanden hebben wij het risico geschat op € 250.000.
In 2024 zijn de rentestanden ten opzichte van vorig jaar licht gestegen. Met deze stijging hebben wij in onze gecalculeerde rentepercentages rekening gehouden. Het ingeschatte risico van € 250.000 heeft zich voor 2024 niet voorgedaan.
Ontwikkeling Verzekeringen (12)
Naar aanleiding van een in 2019 uitgevoerd doelmatigheidsonderzoek (213a) zijn een aantal verzekeringspolissen aangepast. Hierdoor draagt de gemeente een groter eigen risico voor potentiële schades of gebeurtenissen. Verzekeraars worden steeds kritischer. Risico’s, inzicht in risico’s en preventieve maatregelen spelen een steeds grotere rol bij de keuzes van verzekeraars. Ook klimaatveranderingen gaan een grote rol spelen bij schades en verzekerbaarheid. Verzekerbaarheid is geen vanzelfsprekendheid. Het kwantificeren en bepalen van de financiële impact van dit benoemde risico is niet in financiële zin uit te drukken en daarom is hiervoor geen risicoprofiel opgenomen.
In 2024 hebben zich op het gebied van verzekeringen geen noemenswaardige risico’s voorgedaan die impact hebben op onze financiële huishouding.
COVID-19 Pandemie (13)
De uitbraak van het coronavirus COVID-19 eind februari 2020 en de oplevingen van het virus in de tijd daarna hebben grote impact gehad op de Nederlandse samenleving. Ook op de gemeente Neder-Betuwe. Ten tijde van het opstellen van deze jaarstukken zijn er echter geen beperkende maatregelen meer om de verspreiding van het virus te beperken. In de begroting 2025 is het risico daarom vervallen.
Specifieke uitkering stimulering Sport (SPUK)(14)
De huidige SPUK-regeling (BTW-compensatie voor sport) is van toepassing tot en met 2023. Over de manier van voortzetting vanaf 2024 moet nog besluitvorming plaatsvinden. Wel is duidelijk dat de SPUK-middelen op een nog nader te bepalen manier beschikbaar blijven voor gemeenten. Het risico dat wij als gemeente lopen is hoe en op welke manier de huidige SPUK-regeling vanaf 2024 voortgang krijgt.
De SPUK-regeling (BTW-compensatie voor sport) liep tot en met 2023. De regeling is verlengd en enigszins aangepast. Het risico dat wij als gemeente lopen heeft betrekking op de hoogte van het te ontvangen compensatiebedrag De uitgaven en de inkomsten worden via de vaste P&C-cyclus nauwgezet gevolgd. Waar noodzakelijk worden deze bijgesteld met voorgestelde maatregelen.
Het risico heeft zich in 2024 niet voorgedaan. De regeling is verlengd tot en met 2025.
Huisvesting voorziening onderwijs (15)
Door het college van bestuur van het Van Lodenstein College te Kesteren (hierna: het schoolbestuur) is een aanvraag ingediend voor een huisvestingsvoorziening. De school kampte met een gebrekkig binnenklimaat, dat volgens het schoolbestuur te wijten is aan een constructiefout ontstaan bij de bouw van de school in 2008/2009. De verordening onderwijshuisvesting biedt de mogelijkheid tot herstel van een constructiefout. De aanvraag is afgewezen en de gemeente is na bezwaar en beroep in het gelijk gesteld. Het schoolbestuur is in hoger beroep, waarvan de zitting en uitspraak nog volgen. Financiële consequenties zijn niet uit te sluiten.
Het risico heeft zich in 2024 niet voorgedaan.
Structurele financiële effecten Omgevingswet (16)
Wij onderzochten samen met de ODR de structurele financiële effecten van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging Bouwen (WKB) op gemeentelijk niveau. De bouwtechnische toets gaat grotendeels naar de markt. Deze werkzaamheden en lege-inkomsten komen te vervallen. Tegelijkertijd blijven de meldingsplicht en toezicht en handhaving onderdeel van het gemeentelijk takenpakket, maar zonder mogelijkheden voor het heffen van leges. Het kwantificeren en bepalen van de financiële impact voor de lange termijn van dit benoemde risico is nog niet in financiële zin uit te drukken. Daarom is hiervoor geen risicoprofiel opgenomen.
Het ministerie voert de komende jaren samen met de koepels VNG, IPO en UvW verschillende financiële evaluatie van de Omgevingswet uit om de uitvoeringspraktijk te blijven monitoren. Ook wij monitoren na de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024 de financiële effecten van de doorgevoerde wijzigingen op lokaal niveau.
Het risico heeft zich in 2024 niet voorgedaan.
Oorlog Oekraïne en Opvang vluchtelingen (17)
Oekraïense ontheemden vallen in Nederland onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB). Daarmee hebben zij in Nederland recht op opvang, medische zorg en onderwijs en het geeft hen de mogelijkheid om te werken. De RTB voor Oekraïners is verlengd 4 maart 2026. Of deze daarna verlengd wordt is nog niet bekend. Welke status Oekraïners daarna krijgen en welke gevolgen dit heeft voor gemeenten is nog niet duidelijk. Het Rijk heeft daarnaast een regeling die gemeenten compenseert voor de kosten die zij maken voor de opvang van Oekraïners. Denk aan huisvesting, leefgeld, onderwijs, welzijns- en psychosociale activiteiten. Vooralsnog gaan wij er vanuit dat deze regeling dekkend is voor de kosten die wij als gemeente maken. De looptijd van de regeling is gekoppeld aan de looptijd van de RTB, maar de hoogtes van de vergoedingen kunnen aangepast worden en naar beneden worden bijgesteld. Het kwantificeren en bepalen van de financiële impact voor de lange termijn van deze benoemde risico’s is nog niet in financiële zin uit te drukken. Daarom is hiervoor geen risicoprofiel opgenomen.
Het risico heeft zich in 2024 niet voorgedaan.
Val van het kabinet Rutte IV (18)
De val van het kabinet Rutte IV heeft ook gevolgen voor gemeenten. Gemeenten zijn betrokken bij de aanpak van een groot aantal belangrijke maatschappelijke opgaven. Het risico bestaat dat hier vertraging ontstaat, bijvoorbeeld omdat wetgevingstrajecten uitlopen of gesprekken tussen decentrale overheden en het Rijk stil komen te liggen. In dit kader heeft de VNG onlangs samen met het Interprovinciaal overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen een brief aan de Eerste en de Tweede kamer gestuurd waarin concreet aandacht wordt gevraagd voor de voortvarende aanpak van verschillende onderwerpen. Het gaat hierbij over het grote tekort aan betaalbare woningen, de noodzakelijke klimaatopgave en energietransitie, de opgave in het landelijk gebied en het versterken van bestaanszekerheid van kwetsbare mensen. Ook adresseren de gemeenten de noodzaak om op korte termijn te komen tot een duidelijke uitwerking van de financiële afspraken uit de Hervormingsagenda jeugd en concrete afspraken over de financiering van gemeenten vanaf 2026. Het risico laat zich in financieel opzicht nauwelijks kwantificeren.