Toelichting op de balans

Onder de vaste passiva is afzonderlijk opgenomen: het eigen vermogen, de voorzieningen, de vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer en ontvangen waarborgsommen.

Eigen vermogen

Reserves zijn afgezonderde vermogensbestanddelen. Deze zijn bestemd om fluctuaties in de exploitatiesfeer op te vangen. Binnen de reserves maken we onderscheid tussen:

• algemene reserve. Deze heeft de functie van financiële buffer en gebruiken we voor het opvangen van financiële tegenvallers;
• bestemmingsreserves. Dit zijn reserves waarvan op grond van een besluit van de gemeenteraad een bepaalde (tijdelijke) bestemming is gegeven.

Het eigen vermogen bestaat uit de reserves en het gerealiseerde resultaat volgend uit het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening. In de balans onderscheiden we de reserves naar algemene- en bestemmingsreserves.

De post eigen vermogen onderscheiden we in:

a. Algemene reserve

In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) worden reserves omschreven als vermogensbestanddelen die als eigen vermogen zijn aan te merken en die vanuit bedrijfseconomisch oogpunt vrij te besteden zijn. De vaststelling van de noodzakelijke omvang van reserves is een zaak van de gemeenteraad. Daarom verdelen we reserves onder in algemene reserves en bestemmingsreserves. Zodra de gemeenteraad een bepaalde bestemming aan een reserve geeft, is er sprake van een bestemmingsreserve. Heeft een reserve geen bestemming dan noemen we het een algemene reserve.

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de algemene reserve gedurende het jaar 2024:

b. Bestemmingsreserves

Naar doelstelling of bestemming zijn hier de volgende bestemmingsreserves weergegeven:

Reserve kapitaallasten
Deze reserve is om de afschrijvingen van de investeringen te dekken. Het gaat hier om investeringen voor Opwaarderen Stationsgebied, Snelheidsremmende maatregelen, Kruising Fruitstraat-Hoofdstraat Kesteren en Dorpsstraat Opheusden. Conform de primitieve begroting 2024 is er € 294.000 in de reserve gestort In 2024 is er € 12.000 onttrokken ter dekking van de afschrijvingslasten.

Reserve bovenwijkse voorzieningen
De reserve is bestemd voor het uitvoeren van infrastructurele werken, grootschalige groenvoorzieningen of nieuwe gebiedsontwikkelingen die het belang van één projectgebied overstijgen. De reserve is een omslagfonds dat voorziet in het kostenverhaal van bovenwijkse voorzieningen. In 2024 zijn diverse exploitatiebijdragen (totaal € 236.485) ontvangen. Deze ontvangsten zijn toegevoegd aan de reserve. Uit de reserve is € 24.000 onttrokken ten behoeve van de fietsbrug Meersteeg Echteld.

Reserve huisvesting Van Lodenstein College
Deze reserve is gevormd voor de dekking van de afschrijvingslasten van de nieuwbouw van het Van Lodenstein College (exclusief Havo-top). In 2024 is er € 195.760 (conform begroting 2024) uit de reserve onttrokken ter dekking van de jaarlijkse afschrijvingslasten van de onderbouw van het Van Lodenstein College.

Reserve Essentaksterfte
De reserve is bestemd voor de uitgaven die dienen ter bestrijding van de Essentaksterfte. Op basis van een nulmeting in jaar 2022 voor de Essentaksterfte bleek dat we het vervangingsplan moeten voortzetten. In de 2e bestuursrapportage 2022 is een voorstel gedaan om een aanvullende dotatie van € 188.100 te doen in de reserve. In de primitieve begroting 2024 was rekening gehouden met een onttrekking € 94.050, maar omdat de werkelijke uitgaven € 82.000 bedragen,  is het laatst genoemde bedrag uit de reserve gehaald.

Reserve precariobelasting
De ontvangsten tot en met jaar 2021 in het kader van de precariobelasting zijn geheel gereserveerd. In de raadsvergadering van 8 februari 2024 is besloten om in de jaren 2024, 2025 en 2026 (in totaal een bedrag van 150.000) middelen beschikbaar te stellen voor het verstrekken van subsidies voor klimaatadaptieve maatregelen. In 2024 zijn er uitgaven gedaan voor een bedrag van € 34.881 voor klimaatadaptieve maatregelen en dit bedrag is onttrokken uit de reserve precario.

Reserve ruimtelijke investeringen
De reserve is bestemd voor medefinanciering van ruimtelijke investeringen. In 2024 vond er conform de Nota Bovenwijkse Voorzieningen een toevoeging plaats van € 184.000. Uit de reserve is € 63.000 onttrokken. Ten behoeve van Landschap Biodiversiteit is er € 17.500 ingezet en daarnaast is € 45.500 besteed aan het realiseren en opwaarderen van speelvoorzieningen.

Reserve Laanboomhuis
Met deze reserve zijn middelen beschikbaar van waaruit de gemeente de bijdragen aan de vereniging Tree Center Opheusden betaalt. Dit geld is voor de ontwikkeling, bouw en exploitatie van het Laanboomhuis. Als de grondexploitatie ABC grond verkoopt moeten we ook een afdracht doen aan de ABC-structuurvisie op basis van de nota kostenverhaal. Op basis van de nota kostenverhaal voegen we een bedrag toe van € 6,13 per verkochte m². Ten behoeve van de exploitatie van het Laanboomhuis is een subsidie uitgekeerd aan het Laanboomhuis van € 54.000. Deze subsidie is gedekt uit de reserve Laanboomhuis overeenkomstig de primitieve begroting 2024.

Reserve omgevingswet
Uit de reserve Omgevingswet financieren we verschillende werkzaamheden. Deze hebben allemaal met de implementatie van de Omgevingswet te maken. In de primitieve begroting 2024 was rekening gehouden met een onttrekking van € 229.000. De implementatiekosten zijn hoger geweest waardoor er € 285.000 is onttrokken uit de reserve Omgevingswet.

Vanuit de decembercirculaire 2023 zijn er extra middelen beschikbaar gesteld voor de invoeringskosten van de Omgevingswet voor een bedrag van € 180.000. Dit bedrag is bij de resultaatbestemming van de jaarstukken 2023 gestort in de algemene reserve, maar dit was niet terecht.  Daarnaast zijn er in de meicirculaire nog extra middelen beschikbaar gesteld van € 125.000 voor de uitvoeringskosten van de Omgevingswet. De extra beschikbaar gestelde middelen voor een totaalbedrag van € 305.000 zijn aan deze reserve toegevoegd. Dit is gemeld in de 2e bestuursrapportage 2024.

Reserve verkeer en vervoer
De reserve is bestemd voor verkeersprojecten uit het Neder-Betuws Verkeer- en Vervoersplan. Het gaat vooral om projecten waar aanpassingen plaatsvinden in bestaande verkeerssituaties. In het beheerplan waren er uitgaven geraamd tot een bedrag van € 86.000. De werkelijke uitgaven waren echter € 73.260. Hierdoor heeft er een onttrekking plaatsgevonden van € 73.260.

Reserve Duurzaamheid
De reserve is in jaar 2023 gevormd en is bedoeld voor maatregelen om de energielasten van inwoners te verlagen. Daarbij denken we aan maatregelen die inwoners praktisch helpen bij het verduurzamen van hun (huur)woning, zoals isolatie, warmtepompen, zonnepanelen, enzovoorts.

In de raadsvergadering van 28 september 2023 is voorgesteld om de subsidieregeling voor verduurzaming van koopwoningen voor de jaren 2023 t/m 2026 voor een totaalbedrag van € 2.000.000 te dekken uit de reserve Duurzaamheid. Voor jaarschijf 2023 is het voorgestelde bedrag van € 250.000 onttrokken uit de reserve. In het afgelopen jaar zijn er middelen beschikbaar gesteld voor een bedrag van € 750.000 overeenkomstig jaarschijf 2024 en dit bedrag is uit de reserve onttrokken.

Verder is er nog een bedrag van € 50.000 uit de reserve gehaald voor een betaling aan Stichting Gebiedsfonds Neder-Betuwe. Deze stichting zet middelen in voor het stimuleren van lokale initiatieven, conform de vastgestelde uitgangspunten. Dit is gemeld in de 1e bestuursrapportage 2024.

Reserve afschrijving nieuwbouw Pantarijn
In de raadsvergadering van 29 september 2022 is een voorstel gedaan om de Pantarijn Kesteren uit te breiden. Daarom is er een bestemmingsreserve gevormd ter dekking van de afschrijvingslasten van de nieuwbouw/uitbreiding Pantarijn. De toekomstige afschrijvingslasten van de nieuwbouw/uitbreiding Pantarijn dekken we uit deze reserve. In 2024 heeft er geen mutatie plaatsgevonden in deze reserve.

c. Gerealiseerd resultaat

Het gerealiseerd resultaat bij de jaarrekening 2023 is conform raadsbesluit van 4 juli 2024 bestemd. Voor het gerealiseerd resultaat bij de jaarrekening 2024 van €146.626 doen we aan u een voorstel (zie hoofdstuk resultaatbepaling en resultaatbestemming) hoe dit resultaat te bestemmen.

Vreemd vermogen

Voorzieningen

De post voorzieningen onderscheiden we in:

Hieronder zijn de diverse voorzieningen nader uitgesplitst naar toevoegingen, aanwendingen en vrijval. Hoe deze zijn samengesteld lichten we toe.

a. Voorzieningen voor verplichtingen/verliezen en risico's
Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de voorzieningen gedurende het jaar 2024:

Wethouderspensioenen
In 2024 is er een bedrag van € 168.533 gestort in de voorziening wethouderspensioenen en hebben drie wethouders een maandelijkse pensioenuitkering ontvangen ten laste van deze voorziening. In totaal was dit een bedrag van € 30.043.

Voorziening RVU
RVU is de afkorting voor Regeling voor Vervroegde Uittreding. Een regeling voor vervroegd uittreden geeft medewerkers de mogelijkheid om eerder te stoppen met werken. De medewerker ontvangt dan een uitkering om de periode tussen ontslag en de AOW-gerechtigde leeftijd te overbruggen. Medewerkers kunnen vanaf 1 januari 2024 deelnemen aan de RVU als zij voldoen aan de wettelijke en fiscale voorwaarden en de strikte voorwaarden die in de cao gemeenten zijn opgenomen. Hierdoor kan slechts een zeer beperkt aantal medewerkers gebruik maken van de RVU.

In 2024 heeft één medewerker gebruik gemaakt van de RVU. Dit betekent een dotatie van in totaal € 34.000. In 2024 is er werkelijk een bedrag van € 4.000 uitgekeerd.

Voorziening verlofsparen
Sinds 1 januari 2022 kunnen medewerkers bovenwettelijke vakantie-uren sparen. Hiermee kunnen medewerkers passend bij hun levensfase hun bovenwettelijke-uren inzetten op een manier die aansluit bij hun persoonlijke levens- en carrièreplanning en het gemeentelijke vitaliteitsbeleid. Bovenwettelijke vakantie-uren die de medewerker gebruikt voor verlofsparen, verjaren niet.

Conform de regels van het besluit, begroting en verantwoording (BBV) moeten we voor arbeidskostengerelateerde verplichtingen van niet gelijke omvang een voorziening vormen. Hier is sprake van een spaarsaldo dat in de tijd waarschijnlijk niet van gelijke omvang zal zijn. Dit komt door toevoegingen en opnamen van spaarverlof. In de opbouwjaren zal naar verwachting vooral sprake zijn van toevoegingen en groei van de omvang van het spaarsaldo.

In 2024 is er een bedrag van € 69.000 gestort in de voorziening verlofsparen. Deze dotatie heeft enerzijds betrekking op de toevoeging van  bovenwettelijke vakantie-uren aan het verlofbudget verlofsparen en anderzijds is er een actualisatie van de uurlonen verwerkt. In 2024 is er in totaal een bedrag van € 52.000 opgenomen wat betrekking heeft op de daadwerkelijke opname van het spaarverlof.

b. Egalisatievoorzieningen

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de voorzieningen gedurende het jaar 2024:

Voorziening onderhoud wegen en kunstwerken
De uitgaven in 2024 bedragen € 1.658.000. Deze houden vooral verband met de onderhoudswerkzaamheden elementenonderhoud van € 218.000, asfaltverhardingen € 1.410.000 en overige onderhoudskosten € 30.000. Conform begroting is € 1.164.000 aan de voorziening toegevoegd.

Voorziening onderhoud gebouwen
Het doel van de voorziening is het egaliseren van de kosten voor groot onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen. Dit gebeurt volgens het onderhoudsschema dat is opgenomen in het Beheerplan Duurzaam Meerjarenonderhoud Gemeentelijke Gebouwen 2022-2025. Dit beheerplan is vastgesteld in de raadsvergadering van 9 december 2021.

Er heeft een storting conform het beheerplan in de voorziening plaatsgevonden van € 241.000. Het in 2024 uitgevoerde onderhoud betreft vooral onderhoud aan Gemeentehuis € 64.000, de Leede Kesteren € 11.000, de Biezenwei Opheusden € 23.000, het Trefpunt € 9.000 en gymlokaal Echteld € 22.000.

Verder was er onderhoud aan gebouw De Snellenburg € 7.000 en gebouw De Linie Ochten € 69.000.

Voorziening riolering
Het doel van de voorziening is het opvangen van afwijkingen tussen de baten en lasten van het rioolbeheer. Het Verbreed Gemeentelijk Riolering Plan (VGRP) 2019-2023 is eind 2023 verlopen en hiervoor in de plaats is op 28 september 2023 is het Programma Riolering en Water 2024-2028 vastgesteld door de raad. Het exploitatietekort van € 137.000 is aan de voorziening onttrokken.

Voorziening onderhoud begraafplaatsen
Het doel van de voorziening begraafplaatsen is het egaliseren van de kosten met betrekking tot het periodiek groot onderhoud aan de gemeentelijke begraafplaatsen.

Beleidskader is het IBOR-plan met bijbehorende asset Begraafplaatsen conform raadsbesluit 29 september 2022. Overige zaken die we regelen rondom begraafplaatsen zijn te lezen in het 'Beleids- en beheerplan begraafplaatsen 2022-2026’ en de ‘Beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen’ met de bijbehorende nadere regels.

Aan de voorziening is in 2024 een bedrag van € 34.500 toegevoegd conform de begroting.
Voor het herstellen van historische graven zijn uitgaven gedaan voor een bedrag van
€ 23.000. Voor ondersteuning bij het opzetten van het begraafplaatsenbeleid is € 1.700 uitgegeven. Op begraafplaats De Hoef is er nieuwe beplanting aangebracht en dit heeft tot een uitgave geleid van € 19.000.

Voorziening speelruimten
Het afgelopen jaar is er een nieuw Speelruimteplan Neder-Betuwe 2024-2027 vastgesteld door de raad. In het raadsvoorstel is benoemd dat we de voorziening speelruimten in jaar 2024 gebruiken voor het afronden van nog uit te voeren werkzaamheden uit het vorige speelbeleidsplan. En dat we de voorziening afsluiten bij het opmaken van de jaarstukken 2024.

In 2024 hebben er renovaties van speelplekken plaatsgevonden en zijn er nieuwe speeltoestellen geplaatst voor een bedrag van € 68.000. Het resterende bedrag ad. € 136.186 van de voorziening is vrijgevallen ten gunste van het jaarrekeningresultaat 2024.

Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar

Het saldo van de langlopende leningen met een looptijd langer dan 1 jaar bedraagt
 € 32.886.000. In 2024 is één nieuwe lening aangetrokken van € 10.000.000 voor een rentevergoeding van 2,85% per jaar.

In het schuldrestant per 31 december 2024 is voor een totaal bedrag van € 1.327.000 aan aflossingen 2025 begrepen. Dat is als kort vreemd vermogen aan te merken. In 2024 is € 664.608 aan rente over de opgenomen leningen betaald (in 2023 was dit € 395.050).

Waarborgsommen
Het saldo van ontvangen waarborgsommen bedraagt per 31 december 2024 € 3.100. Per balansdatum 31 december 2023 was dit ook € 3.100. Het grootste deel hiervan bestaat uit waarborgsommen bij verhuur garages en verzoeken voor planschade.