Toelichting op de balans

Onder de vlottende passiva zijn de netto schulden, met een rente typische looptijd korter dan één jaar en de overlopende passiva opgenomen.

De post vlottende passiva onderscheiden we in:

De kortlopende schulden per 31 december 2024, respectievelijk 31 december 2023 bestaan uit:

De verschuldigde loonheffing betreft de afdracht over de maand december 2024.

Overlopende passiva

Onder de overlopende passiva zijn opgenomen: verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd en die in een volgend begrotingsjaar tot betaling komen. Hierbij is er een uitzondering op jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume, de van de Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren en overige vooruit ontvangen bedragen die ten bate van volgende begrotingsjaren komen.

Nog te betalen bedragen
De nog te betalen bedragen aan het Rijk betreffen onder andere BBZ (Bijzondere Bijstand Zelfstandigen) € 304.000 en TOZO € 110.000.

De nog te betalen bedragen betreft onder andere de over 2024 nog te betalen rente van opgenomen langlopende geldleningen, de zogenaamde transitorische rente ad € 611.000. Ook gaat het om diverse verplichtingen Jeugd/WMO van € 204.000 en de afrekening DVO AVRI IBOR 2024 van € 815.000 en opruimkosten voor explosieven en bommen van € 100.000. Ten slotte diverse verplichtingen overeenkomsten initiatieven van derden € 185.000.

De doorschuif BTW van Werkzaak Rivierenland en Regio Rivierenland zijn eveneens onder de nog te betalen bedragen opgenomen voor een bedrag van € 110.000. Verder staan er nog veel facturen open per balansdatum die betrekking hebben op het afgelopen boekjaar.

Vooruit ontvangen middelen overheden
De in de balans opgenomen voorschotbedragen die we van de Nederlandse overheid kregen hebben een specifiek bestedingsdoel. Deze zijn ter dekking van de volgende begrotingsjaren. We kunnen deze bedragen als volgt specificeren:

Opruimen Explosieven
In het verleden ontvingen we via het gemeentefonds middelen voor de kosten rond het opsporen van conventionele explosieven uit de Tweede Wereldoorlog. Deze middelen zijn bedoeld voor onderzoek naar en ruiming van conventionele explosieven. Als bevoegd gezag in het kader van openbare orde en veiligheid, zetten we deze derdengelden in waarvoor het is bedoeld.

Op 27 januari 2022 is door de gemeenteraad van Neder-Betuwe het Erfgoedbeleid vastgesteld. Hieruit vloeien nog een aantal werkzaamheden voort waarvoor middelen nodig zijn. In de begroting van het Erfgoedbeleid is een gedeelte van het budget derden gelden Explosieven ter dekking ingezet.

De resterende middelen zijn bedoeld voor het opstellen van een zogenaamd CE-beleid (Conventionele Explosievenbeleid). Dit wordt onder meer gebruikt voor het actualiseren van de bodembelastingkaart.  

In 2024 is er geen mutatie geweest.

VVE gelden (onderwijsachterstandenbeleid)
Het landelijk beleid en de specifieke uitkering onderwijsachterstanden kent een periode van vier jaar. De looptijd van het huidige tijdvak eindigt per 31 december 2026. Niet bestede bedragen mogen we jaarlijks ongelimiteerd reserveren binnen het genoemde tijdvak.

In 2024 hebben we € 951.261 aan Rijksmiddelen ontvangen. Hiervan hebben we € 70.052 niet besteed en hebben we € 7.687 retour ontvangen van de gemeente Buren omdat wij dit besteed hebben aan subsidie voor Burense peuters. Het totale bedrag van € 77.739 nemen we mee naar 2025.

Het saldo per 31 december 2024 ad. €586.384 bestaat uit het saldo op 31 december 2023 (€ 549.708), min een bedrag dat teruggevorderd is in 2024 (€ 41.063) plus het restant van 2024 (€ 77.739).

Sanering Geluid
Na de invoering van de Omgevingswet komen veel minder woningen in aanmerking voor geluidsreducerende maatregelen dan in 2020. Om te zorgen dat de woningen daarvoor straks nog in aanmerking komen, heeft de ODR een geluidsaneringsprogramma ingediend. Deze subsidieaanvraag is toegekend en de ODR handelt het af. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat kende hiervoor in 2020 een bedrag van € 38.700 als subsidie toe. In 2022 waren er uitgaven voor een bedrag van € 5.141. In 2024 zijn er geen uitgaven gedaan voor dit project.

Koplopertraject onafhankelijke cliëntondersteuning
De gemeente Neder-Betuwe is door het ministerie van VWS aangewezen als koplopergemeente voor de doorontwikkeling van de functie van cliëntondersteuning in het sociaal domein. Dit koplopertraject duurt 2 jaar en startte in december 2020. Er is € 252.000 toegekend. Dit bedrag is in 2020 volledig gestort in deze post derden gelden.
De gelden die zijn ontvangen voor dit traject zijn bedoeld voor de volgende activiteiten:

• inzet van een projectleider;
• inzet van communicatiemiddelen en communicatieadvies;
• ontwikkeling van informele cliëntondersteuning;
• ontwikkeling van deskundigheidsbevordering bij de samenwerkende partijen;
• doorontwikkeling van de samenwerking met betrokken partijen.

Het project kreeg op enkele onderdelen een langere looptijd dan de bedoelde projectduur van 2 jaar. Het afgelopen jaar zijn er uitgaven gedaan voor dit project voor de ontwikkeling van informele cliëntondersteuning. Deze uitgaven tezamen vormen een bedrag van € 40.866. Dit bedrag is dan ook ten gunste gebracht van de exploitatie 2023. Het resterende bedrag van € 73.000 is in 2024 geheel vrijgevallen. Dit is gemeld in de 2e bestuursrapportage 2024.

Nationaal Programma Onderwijs
Vanuit het rijk heeft de gemeente middelen uit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) ontvangen. Deze middelen zijn bedoeld voor inzet op het ontwikkelen van zowel cognitieve, sociaal-emotionele, fysieke en executieve vaardigheden van jeugdigen binnen de schoolomgeving. In 2024 hebben we de middelen ingezet voor extra inzet van schoolmaatschappelijk werk, het continueren van succesvolle pilots jeugdhulp op een aantal scholen en het starten van een pilot gericht op kwetsbare kinderen en gezinnen in de voorschoolse periode om de overgang naar het basisonderwijs goed te laten verlopen. In totaal is hiervoor €125.000 uitgegeven in 2024 en dit bedrag is uit derdengelden Nationaal Programma Onderwijs onttrokken.

Woonwagenstandplaatsen
In het gemeentelijk woonwagenbeleid is vastgelegd dat de gemeente voornemens is om standplaatsen toe te voegen. De gemeente wil een bestaande woonwagenlocatie aan ’t Erf in Dodewaard uitbreiden. Ook is de gemeente van plan om twee nieuwe locaties te realiseren. Hiervoor onderzoekt de gemeente locaties in Opheusden en Echteld op haalbaarheid. De benodigde onderzoeken voor de wijziging van de bestemming van de locaties naar wonen zullen we in 2025 uitvoeren.

In totaal gaat het om 13 nieuwe woonwagenstandplaatsen. Vanuit de Regeling Huisvesting Aandachtsgroepen ontving de gemeente in 2021 een bijdrage van € 35.000 voor de realisatie van de huurstandplaatsen. De huurstandplaatsen dienen binnen vijf jaar gerealiseerd te zijn. In 2024 waren er geen mutaties.

SPUK Preventieakkoord
Sinds 2020 heeft een onze gemeente een lokaal sport- en preventieakkoord (het ‘Lokaal Akkoord Gezond op eigen wijze’). Om uitvoering te geven aan dit akkoord ontvangen we van 2020 tot en met 2023 een Specifieke uitkering Preventieakkoord. In 2023 ontvingen we hiervoor een uitkering van € 20.000 van het Rijk. Hiervan is € 8.621 besteed. De niet besteedde middelen van € 11.379 zijn het afgelopen jaar uitgegeven aan de specifieke doeleinde waarvoor de subsidie bestemd is.

Tijdelijke Onderwijshuisvesting
De Regeling specifieke uitkering tijdelijke onderwijshuisvesting ontheemden is gericht op het beschikbaar stellen van tijdelijke onderwijshuisvesting voor leerplichtige ontheemde jongeren uit Oekraïne. Het gaat hierbij alleen om kosten die daadwerkelijk gemaakt zijn in de periode van 31 maart 2022 tot en met 31 juli 2023. In 2023 is een uitkering van € 48.000 vrijgevallen ten gunste van de exploitatie. De uitvoering en uitgaven waren in 2023. Hiervan is € 1.562 niet besteed. Dit leidt tot een terugbetaling aan het Rijk. De afwikkeling hiervan heeft per balansdatum nog niet plaatsgevonden.

CTB-gelden
Van het Ministerie van Justitie en Veiligheid is een uitkering van € 94.184 ontvangen voor de naleving op de controle van toegangsbewijzen.

De niet besteedde middelen van € 69.000 zijn in 2023 gereserveerd voor terugbetaling aan het Ministerie van Justitie en Veiligheid. De financiële afwikkeling heeft in 2024 plaatsgevonden.

Energiebesparende maatregelen
In 2022 stelde het Rijk middelen beschikbaar voor het nemen van energiebesparende maatregelen tegen energiearmoede. We ontwikkelden een aanpak om bij inwoners thuis advies te geven.

In 2024 zijn er uitgaven geweest voor dit project van € 73.383. Voor het resterende bedrag per balansdatum € 376.217 is een aanpak ontwikkeld waarbij huishoudens met energiearmoede gebruik kunnen maken van grootschaligere maatregelen in combinatie met het isolatieprogramma. De uitvoering moet voor 31 december 2025 zijn afgerond. Er geldt een terugbetalingsverplichting wanneer de gelden niet volledig zijn besteed aan het einde van de looptijd.

Inburgering
De gemeente kreeg in 2024 middelen voor inburgeringsvoorzieningen via twee beschikkingen van het ministerie van Sociale Zaken. In totaal gaat het om een voorschot van € 558.973. De beschikbaar gestelde middelen voor de Onderwijsroute zijn in 2024 volledig benut en de middelen voor de overige inburgeringsvoorzieningen gedeeltelijk.

Het resterende bedrag van € 378.922 is toegevoegd aan de derdengelden. We maken in 2025 en 2026 nog kosten voor deze voorzieningen. Dit omdat de inburgeringstrajecten gemiddeld drie jaar in beslag nemen. De verantwoording vindt plaats via de SISA-verantwoording die onderdeel is van de jaarstukken. In totaal staat er per balansdatum een bedrag van € 675.000 om te besteden aan Inburgering.

Integraal Zorg Akkoord (IZA)
In 2022 is het integraal zorgakkoord (IZA) ondertekend door overheden en zorgpartijen om. Dit deden ze om zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Hierop is in 2023 per regio in Nederland een regiobeeld en regioplan opgesteld. Daarin staan meerjarige doelstellingen en afspraken tussen de betrokken partijen. Om de plannen te realiseren zijn voor iedere regio middelen middels een specifieke uitkering (SPUK) ter beschikking gesteld. De hoogte hiervan is vastgesteld door het Rijk.

Aan de gemeente Neder-Betuwe is € 197.638 toegekend. Ultimo 2023 is er een terubetalings-verplichting opgenomen van € 48.408 van middelen die niet zijn besteed in 2023. De afwikkeling hiervan heeft per balansdatum nog niet plaatsgevonden.

Brede SPUK
In 2024 ontvingen we € 480.934 van het Rijk voor de Brede SPUK/GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord). Ook hadden we een restant vanuit 2023 dat we in 2024 konden besteden (€ 66.030). Tezamen was er dus € 546.964 beschikbaar voor uitvoering van het GALA. Het GALA beoogt een beweging naar de voorkant: meer preventie en gezondheidsbevordering, en minder leefstijl-gerelateerde ziekte en curatieve zorg. Een bedrag van € 45.485 aan SPUK-middelen is in 2024 niet besteed en moeten we bij de ‘’eindafrekening’’ in 2027 terugbetalen aan het Rijk, samen met de andere brede SPUK-middelen die gedurende de looptijd van de regeling niet besteed zijn.

Compensatieregeling SPUK Sport
De huidige SPUK regeling (BTW-compensatie voor de sportgerelateerde gemeentelijke uitgaven) is van toepassing tot en met 2026. In 2023 is er een terugbetaling opgenomen van € 26.000. Dit bedrag is echter niet teruggevorderd omdat bij de definitieve vaststelling is gebleken dat er alsnog aanvullende middelen beschikbaar zijn gekomen i.v.m. hogere compensatie. De vrijval van de middelen is geboekt in de exploitatie 2024.

In 2024 is een beschikking ontvangen waarin € 162.538 wordt toegekend. Op basis van de werkelijke uitgaven moeten we een bedrag van € 40.000 terugbetalen aan het Rijk. Dit bedrag staat gereserveerd op derdengelden.

Duurzaamheid CDOKE
In 2023 hebben we € 1.189.588 toegekend gekregen voor de Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE). De uitkering van deze middelen vindt gefaseerd plaats in de komende jaren. Het doel van deze meerjarige regeling is om de capaciteit (bemensing) te vergroten bij decentrale overheden. Dit voor de uitvoering van klimaat- en energiebeleid. In de regeling is klimaat- en energiebeleid gedefinieerd als beleid gericht op het behalen van de doelstellingen genoemd in artikel 2, eerste en tweede lid, van de Klimaatwet. In 2024 zijn de niet besteedde middelen van € 198.000 toegevoegd aan derdengelden.

De voorschotten mogen we gebruiken voor uitgaven in de twee kalenderjaren volgend op het jaar van uitbetaling van het voorschot. Het voorschot dat we in 2023 ontvingen, moet uiterlijk 31 december 2025 zijn besteed. Het voorschot dat in januari 2024 is ontvangen, moet 31 december 2026 zijn besteed. Het voorschot dat we in januari 2025 ontvangen, moet uiterlijk 31 december 2027 zijn besteed.

Landelijk Isolatieprogramma (LIAK)
In 2023 kregen we € 561.869 beschikt voor de uitvoering van de regeling Specifieke Uitkering Lokale Aanpak Isolatie. In 2023 zijn regionale afspraken gemaakt over de gezamenlijke uitvoering van het NIP (=Nationaal IsolatieProgramma) LIAK door het Energieloket Rivierenland.

Het subsidieloket is in 2024 geopend. In 2024 is er een bedrag van € 187.226 vrijgevallen ten gunste van de exploitatie. De activiteiten waar de specifieke uitkering voor is verstrekt, moeten uiterlijk op 31 december 2026 zijn afgerond. Eventueel geldt een terugbetalingsverplichting. Restantbedragen kunnen we ook doorschuiven naar een volgende tranche NIP LIAK die vanaf 2025 wordt opgesteld.

De niet besteedde middelen ad. € 1.049.012 zijn toegevoegd aan deze derdengeldenrekening.

Voorschoolse educatie
Vanuit het Rijk ontvingen we voor de periode 1-8-2022 t/m 31-12-2023 middelen voor het bieden van voorschoolse educatie aan Oekraïense peuters. Dit bedrag is € 369.000. Om deze middelen in te kunnen zetten, moesten we volledig voldoen aan de eisen die gelden voor de regeling Onderwijsachterstandenbeleid. Omdat we binnen onze gemeente zoveel Oekraïense peuters opvangen, met name in het weeshuis, is het niet gelukt om voorschools aanbod te realiseren voor deze grote groep peuters. Er zijn verschillende activiteiten voor de peuters georganiseerd. Deze konden we alleen niet bekostigen vanuit de Rijksmiddelen. Om deze reden zal het Rijk alle middelen (€ 369.000) terugvorderen. De afwikkeling hiervan heeft per balansdatum nog niet plaatsgevonden.

Ventilatie SUVIS
De regeling specifieke uitkering ventilatie in scholen (SUVIS) is op 1 januari
2021 in werking getreden. De regeling is gericht op het op verbeteren van het binnenklimaat in
onze schoolgebouwen in het primair en voortgezet onderwijs. Aanleiding voor de regeling was de uitbraak van Covid-19. Aan twee scholen is een subsidiebeschikking door de gemeente afgegeven voor ruim € 990.000. Er was uiteindelijk sprake van een onderbesteding. In 2024 is door het ministerie € 49.956 teruggevorderd als gevolg van de onderbesteding.

Duurzaam maatschappelijk vastgoed
In 2024 zijn een tweetal bedragen ontvangen van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voor verduurzaming De Leede ( € 296.412) en gymzaal Kesteren ( € 21.663).
We kennen de middelen toe voor het uitvoeren van maatregelen voor verduurzaming. De maatregelen moeten binnen drie jaar worden gerealiseerd. De niet besteedde middelen moeten worden terugbetaald. In 2024 zijn er geen uitgaven geweest voor dit item en daardoor is er
€ 318.000 gestort in derdengelden.

Bibliotheekvoorzieningen
Voor de verhuizing van de bibliotheek in Dodewaard is gebruik gemaakt van de Eenmalige specifieke uitkeringen lokale bibliotheekvoorzieningen 2023-2024 (SPUK Bieb). Vanuit het Rijk is
€ 104.000 beschikbaar gesteld om een sterke bibliotheekvoorziening te creëren in het te bouwen multifunctioneel centrum (MFC) in Dodewaard. Deze middelen kunnen we inzetten als de bouw van het MFC nadert. Naar verwachting zal dit in 2025 het geval zijn. De middelen, die in 2024 zijn uitgekeerd aan de gemeente, nemen we daarom middels een derdengeldenrekening mee naar 2025. 

Impuls Biodiversiteit
In 2023 is er verantwoording afgelegd over de uitgaven voor Impuls Biodiversiteit van de afgelopen jaren. Provincie Gelderland heeft op basis van de verantwoording de subsidievaststelling bepaald. Dit heeft in 2023  tot een  aanvullende subsidie uitbetaling geleid.  Het afgelopen jaar zijn middelen ingezet voor  beplantingen (die de biodiversiteit bevorderen) en hierdoor is het volledige bedrag van 11.000 vrijgevallen ten gunste van de exploitatie.

Landschap Schatkist
In 2024 ontvingen we € 16.125 van de Provincie Gelderland voor het versterken van het vrijwilligersnetwerk in het landschap, de ontwikkeling van een dijkenpad (Klompenpad XL) dat de diverse klompenpaden in onze gemeente aan elkaar koppelt, het opwaarderen van circa 22 wielen/kolken, het realiseren van een fietsroute langs de wielen/kolken en het versterken van de binnen de gemeente gelegen verdedigingslinies. Dit project loopt door tot in het jaar 2025. De ontvangst over 2024 is toegevoegd aan deze post van derdengelden. Het afgelopen jaar is er € 55.000 vrijgevallen ten gunste van de exploitatie. Dit in verband met uitgaven die zijn gedaan voor de klompenpaden.

Subsidie Verkeer en vervoer
In 2022 is er een bedrag van € 141.826 van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Deze middelen kunnen we inzetten tot en met 31 december 2027 voor stimulering van verkeersveiligheidsmaatregelen. In 2024 waren er geen uitgaven. De gelden zijn aangevraagd voor projecten die gepland zijn vanaf eind 2025.

Subsidie ZonMW
In 2024 is er een subsidie ontvangen en verleend door ZonMW en is bedoeld voor het project Herinrichten Beweeg- en ontmoetingspark Neder-Betuwe. Er is een voorschot ontvangen van  € 32.000. De subsidie beoogt een impuls te geven bij het verbeteren van een gezonde leefomgeving (Gezonde Leefomgeving vanuit een Integrale Aanpak (GLIA)). We gebruiken de subsidie om het Beweegpark Neder-Betuwe die impuls te geven, dankzij b.v. een calisthenics-beweegtoestel op en vergroening van het beweegpark. In 2025 realiseren we het beweegpark.  

Delta Plan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA)
Het doel van deze tijdelijke regeling is door middel van het verstrekken van specifieke uitkeringen decentrale overheden in staat te stellen tot het versneld uitvoeren van kosteneffectieve maatregelen en voorzieningen die bijdragen aan het voorkomen of beperken van wateroverlast of het beperken van de gevolgen van droogte of overstromingen in hun werkregio.

De aanvraag van deze middelen is vanuit de Regio Rivierenland gedaan en gemeente Neder-Betuwe heeft in 2024 een bedrag van € 184.146 ontvangen om te worden ingezet voor het Van Drielplein. Ochten is gevoelig voor wateroverlast en hittestress. Gelegen aan de Waal met zijn fluctuerende waterstanden is het gevoelig voor kwel op de locaties waar de kleilaag in de ondergrond onvoldoende dik is. Binnen de bebouwde kom zijn grote oppervlakten verharding aanwezig waardoor wateroverlast ontstaat tijdens hevige regenval, verdroging tijdens droge periodes en hittestress tijdens warme dagen. Gemeente Neder-Betuwe, Waterschap Rivierenland en de burgers/ondernemers van Ochten zien mogelijkheden om het Van Driel-plein en directe omgeving weerbaarder te maken tegen het veranderende klimaat. Daarbij is de doelstelling om naast een robuuster riool- en drainagestelsel ook maatregelen toe te passen voor het bergen en (her)gebruiken van regenwater voor andere doeleinden zoals het bewateren van beplanting en daarmee het verkoelen van het nieuwe plein. In combinatie met mogelijke extra vergroening op het plein moet het plein en de omgeving in staat zijn de afwateringsproblemen op te lossen waarbij er ook een meer groen, duurzaam en klimaatadaptieve inrichting is gerealiseerd.